Ο καταξιωμένος Έλληνας, διεθνώς βραβευμένος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός, Σωκράτης Αλαφούζος τον περασμένο μήνα βρέθηκε στη Λέσβο με σκοπό να οπτικοποιήσει το τραγούδι “Τα ματιά σου η Μυτιλήνη” με τη σοπράνο Κάτια Πάσχου, μια ιστορία αφιερωμένη στη Λητώ Καντακουζηνού και τις απαράμιλλες ομορφιές της Λέσβου.
Με αφορμή αυτό το γεγονός η Βασιλική Τσίγγα, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας και Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης συνομίλησε με τον καταξιωμένο δημιουργό σε μια άκρως απολαυστική και εκ βαθέων συνέντευξη.
– Σωκράτη, γνωρίζω ότι πριν λίγο καιρό βρέθηκες στο πανέμορφο νησί της Λέσβου, για να δώσεις τη σκηνοθετική σου ματιά για τα γυρίσματα του τραγουδιού “Τα Ματιά σου η Μυτιλήνη” με την επίσης υπέροχη σοπράνο Κάτια Πάσχου. Μίλησε μου για αυτήν την εμπειρία σου, πως προέκυψε και τι θέλησες να δείξεις μέσα από την οπτικοποίηση αυτού τραγουδιού;
Η πρόταση ήρθε από την ίδια την σοπράνο, Κάτια Πάσχου, την οποία εκτιμώ βαθιά και ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο. Μέσα από την οπτικοποίηση θέλησα να αναδείξω έννοιες όπως αγάπη, ομορφιά, σύνδεση, διαφορετικότητα, αγνότητα, ανάμνηση, χαρά, φως, που μου γέννησε το τραγούδι, η ιστορία της Λητώς και του Άγγελου και το πανέμορφο νησί της Μυτιλήνης. Χάρηκα που μοιράστηκα αυτό το όμορφο δημιουργικό ταξίδι με την κόρη μου και που γνώρισα ανθρώπους που αισθάνομαι ότι η σύνδεση μας ήταν βαθιά και ουσιαστική, που θα παραμείνει στον χρόνο.
– Τι είναι εκείνο που σε συγκίνησε στην ιστορία της Λητώς και του Άγγελου Καντακουζηνού και τι κρατάς μέσα σου ως πολύτιμο θησαυρό σε ψυχό-πνευματικό επίπεδο;
Η πρώτη λέξη που έρχεται στο μυαλό μου από την ερώτηση σου είναι η λέξη αγάπη. Αυτή την λέξη οι περισσότεροι την μεταφράζουμε διαφορετικά, αλλά διαβάζοντας το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Λητώς, αυτό που κρατάω είναι η αγάπη, όπως εγώ την καταλαβαίνω. Η αγάπη σαν οδηγός στο ταξίδι της ζωής.
– Ηθοποιός ήταν κάτι που το επιθυμούσες να γίνεις από παιδί ή εκδηλώθηκε στην πορεία;
Στα 17 μου μπόρεσα ξεκάθαρα να πω στον εαυτό μου ότι θέλω να ασχοληθώ με το Θέατρο και τον Κινηματογράφο. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε και η φλόγα μέσα μου είναι πιο δυνατή από ποτέ
– Ποιο ήταν το εσωτερικό κίνητρο και το εσωτερικό κλειδί που σε οδήγησε να ασχοληθείς με την υποκριτική τέχνη και όχι μόνο;
Ότι θα “έβγαινα” από τον εαυτό μου. Θα ήμουν κάποιος “άλλος”. Ήμουν ένα κρατημένο, ντροπαλό παιδί που ως θεατής, πρώτα ο κινηματογράφος από μικρή ηλικία και μεγαλώνοντας το θέατρο, έβαλε καύσιμο στην φαντασία μου και με βοήθησε να ταξιδέψω, πέρα από τον φόβο. Αργότερα, στην θεατρική σκηνή, αισθανόμουν ασφάλεια και μέσα από τους χαρακτήρες, βίωνα συναισθήματα που δεν άγγιζα εύκολα στην προσωπική μου ζωή. “Βιώνοντας” τους ρόλους μπόρεσα να γνωρίσω κομμάτια του εαυτού μου, που αργότερα μπόρεσα να φέρω στο φως και άρχισα να τα ενώνω για να δημιουργήσω το πιο ισχυρό ένα μου.
– Το βιογραφικό σου είναι πολύ πλούσιο και εντυπωσιακό με σπουδές, υποτροφίες βραβεύσεις ως ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Έχεις κάνει επίσης σπουδές σε χορό, φωτογραφία. Κινηματογράφο, θέατρο, τηλεόραση.
Αναγνωρίζω συνεχώς μια διαρκής εξέλιξη και πρόοδο. Η κινητήρια δύναμη για όλα αυτά θα έλεγα ότι είναι η ανάγκη έκφρασης. Αλλά αυτό δεν είναι πάντα αρκετό. Οι εσωτερικές μας προκαταλήψεις και το σύστημα πεποιθήσεων μας δημιουργούν εσωτερικούς μύθους από τους οποίους δεν ξεφεύγουμε εύκολα. Είναι σαν να υπάρχει μια αόρατη γυάλινη οροφή πάνω από το κεφάλι μας, σαν ένα όριο που οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε.
Αν και από την αρχή της καριέρας μου είχα επιτυχία, αναγνώριση και διακρίσεις, βλέπω ότι υποσυνείδητα πίστευα ότι υπάρχει ένα όριο, αυτή η γυάλινη οροφή. Μια δύσκολη προσωπική στιγμή, που ήταν σαν το πετραδάκι για να ξεχειλίσει το ποτήρι, έγινε η αφορμή για ένα συνειδητό ταξίδι προσωπικής αλλαγής που επιγραμματικά συνοψίζετε σε αυτές τις ερωτήσεις. Τι κάνω που δεν πρέπει να κάνω; Τι δεν κάνω που πρέπει να κάνω;
Αυτή η προσπάθεια να αλλάξω εγώ, κι όχι το περιβάλλον γύρω μου, άρχισε σιγά σιγά να τροποποιεί το εσωτερικό σύστημα πεποιθήσεων μου και να με κάνει επιτέλους να πραγματοποιήσω στόχους, που ήταν πάνω από την γυάλινη οροφή. Σαν χειροπιαστό παράδειγμα, αναφέρω την δημιουργία των δύο μου ταινιών που βραβεύτηκαν σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.
– Αν κάνεις μια αναδρομή από τότε που πρωτοξεκίνησες στη Δραματική Σχολή μέχρι τώρα, ποιες είναι εκείνες οι δυνατές βιωματικές κομβικές στιγμές της καλλιτεχνικής σου ζωής, που πραγματικά θα ήθελες να ξαναζήσεις που δεν θα άλλαζες με τίποτα και που νιώθεις βαθιά ευγνώμων;
Νιώθω ευγνώμων για κάθε στιγμή που έζησα, “καλή” η “κακή” γιατί με κάνουν να είμαι αυτό που είμαι σήμερα. Ανατρέχοντας πίσω, πολλές φορές συνειδητοποιούμε ότι αυτό που θεωρούσαμε μια κακή εμπειρία ήταν σωτήρια γιατί μας οδήγησε σε νέους δρόμους και μας έκανε να ανακαλύψουμε νέες δυνάμεις και προσωπικές δυνατότητες.
Μια χαρακτηριστική εμπειρία που θα ήθελα να μοιραστώ, είναι στο διάστημα που μαθήτευσα στο Beverly Hills Playhouse. Ήταν η βραδιά που θα έκανα την κλασσική σκηνή του μπαλκονιού από τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα. Άρχισα την σκηνή, βλέποντας την Ιουλιέτα στο μπαλκόνι και ψιθυρίζοντας μες την νύχτα, όπως ακριβώς παίζεται συνήθως η σκηνή.
Ο δάσκαλός μου, Joe Santos, με σταμάτησε και ήρθε και ψιθύρισε στο αυτί μου: “Δεν θέλω να ψιθυρίζεις. Δεν φοβάσαι τίποτα. Θέλω να βγεις έξω και μην σε νοιάζει τίποτα. Να μην φοβάσαι να φωνάξεις η να σε δουν.” Με κοίταξε στα μάτια, θέλοντας να μιλήσει στον Σωκράτη, και μου είπε: “Έχεις πολύ δύναμη μέσα σου. Ελευθέρωσε τη!” Βγήκα στην σκηνή ως ένας άλλος Ρωμαίος, ως ένας άλλος Σωκράτης . . .
Αυτό είναι ένα παράδειγμα από τον διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας που για πρώτη φορά γνώριζα στην ζωή μου. Τα λόγια του δασκάλου μου γράφτηκαν βαθιά μέσα μου, αλλά μου πήρε χρόνια για να μπορέσω να τα βάλω πρακτικά σε πλήρη εφαρμογή.
– Τα τελευταία 4 χρόνια από το 2016 έκανες ένα άλμα θα έλεγα, μετακόμισες από Ελλάδα στις Η.Π.Α και συγκεκριμένα στο Λος Άντζελες. Ήταν στόχος ζωής που κατάφερες να τον υλοποιήσεις, ή απλά προέκυψε. Μίλησε μου για αυτήν την απόφαση-εμπειρία;
Η επαφή μου με την Αμερική άρχισε από πιο παλιά, όταν πήρα υποτροφία από το ίδρυμα Fulbright για μεταπτυχιακές σπουδές. Το ταξίδι στο άγνωστο και στο καινούργιο είναι ίσως ο μόνος δρόμος για να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, τις δυνάμεις μας και να χρησιμοποιήσουμε ταλέντα, που αλλιώς δεν θα είχαμε την ευκαιρία, αν παραμέναμε στο γνωστό και στο ασφαλές.
Την πρώτη μου φορά στην Αμερική, είχα την τύχη να μαθητεύσω δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους, Milton Katselas, Joe Santos, που για πρώτη φορά ασχολήθηκαν όχι μόνο με τον ηθοποιό αλλά και με τον Σωκράτη και με βοήθησαν να κοιτάξω προς τα μέσα και να αρχίσω ένα ταξίδι αυτογνωσίας για να μπορέσω να βγάλω όλη την δύναμη και τα ταλέντα μου στο φως.
Στην διάρκεια της παραμονής μου τότε, άρχισα να πραγματοποιώ μεγάλους στόχους μου και όνειρα, αλλά υπήρχε η αόρατη γυάλινη οροφή που δεν μπόρεσα να ξεπεράσω. Τώρα η απόφαση μου να επιστρέψω σε αυτό το άγνωστο και το καινούργιο ήταν συνειδητή και με την πεποίθηση ότι πια δεν υπάρχει η γυάλινη οροφή.
– Τέλη του 2019 ιδρύεις το θέατρο της Αμερικής (Theatron of the Americas). Πως γεννήθηκε αυτό το όνειρο και τι προσδοκάς μέσα από αυτή την θεατρικό οργανισμό;
Μετά από τριάντα και πλέον χρόνια στον κόσμο του θεάτρου, η απόφαση μου για την δημιουργία αυτού του οργανισμού ήρθε σαν φυσική συνέχεια με την ελπίδα να αποτελέσει μια φωτεινή πηγή πολιτισμού, που θα συμβάλει στην περαιτέρω διάδοση του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος στην Αμερικανική Ήπειρο.
– Ποια είναι το επόμενο επαγγελματικό σου βήμα;
Υπάρχουν δύο μεγάλοι στόχοι, για τους οποίους έχω αρχίσει την πορεία πραγματοποίησης τους. Ο πρώτος είναι η πραγματοποίηση της πρώτης παραγωγής του Theatron of the Americas, με την παράσταση της Αντιγόνης του Σοφοκλή, προς τα τέλη του 2021 στο Λος Άντζελες.
Ο δεύτερος στόχος μου είναι να σκηνοθετήσω την πρώτη μου ταινία μεγάλου μήκους και να μεταφέρω στην μεγάλη οθόνη το σενάριο μου, με προσωρινό τίτλο “Η φίλη μου η Ντίβα”.
– Ο Σωκράτης του τώρα, τι διαφορές έχει, αλλά και τι κοινά στοιχεία, με το Σωκράτη του τότε; Που πρωτοάρχισε να εκφράζεται μέσα από τη δημιουργία της υποκριτικής τέχνης;
Ο Σωκράτης του τώρα έχει αγκαλιάσει και αποδεχτεί τον Σωκράτη του τότε και του δείχνει τον πιο ικανό, άξιο, γενναίο, τολμηρό εαυτό του και μαζί με όλα τα μικρά αστεράκια που τους αποτελούν χτίζουν ένα όμορφο σύμπαν με πιο πολύ αγάπη και φως.
– Ηθοποιός, Σκηνοθέτης ή Σεναριογράφος ή και τα τρία μαζί; Ποιο από όλα σε κάνει να νιώθεις έρωτα αιώνιο και δε θα το παράταγες ποτέ και για τίποτα;
Και τα τρία μαζί και άλλα, που όλα συνθέτουν το ένα που είμαι εγώ. Σίγουρα η σκηνοθεσία και η συγγραφή έχουν το προβάδισμα στην πορεία μου τα τελευταία χρόνια και θα εξακολουθήσουν να την έχουν και στα χρόνια που έρχονται.
– Τώρα θέλω να σε πάω σε πιο αυτογνωσιακά μονοπάτια. Πιστεύεις πως ο άνθρωπος μέσα από τα τραύματα του, την αρρώστια και το μεγάλο πόνο που έχει βιώσει, έχει τη δύναμη να μετουσιώσει και να μεταμορφώσει τη ζωή του αν το θέλει;
Η 2η ταινία μου, το “Ανάμεσα στο Μαύρο και το Άσπρο” (Between Black and White) αγγίζει αυτό το ταξίδι μετουσίωσης και μεταμόρφωσης και δείχνει ότι έχουμε την δύναμη να το πραγματοποιήσουμε. Όσοι θέλουν μπορούν να την δουν είναι διαθέσιμη (δείτε ΕΔΩ). Πιστεύω ότι η προσωπική μου πορεία δείχνει χειροπιαστά ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
– Είναι η Συγχώρεση και η Αγάπη οι πιο εξαγνιστικές δυνατές ενέργειες που θεραπεύουν τα πάντα;
Η αγάπη είναι ο οδηγός της ζωής που αγκαλιάζει τα πάντα και μας οδηγεί με ασφάλεια στην Συγχώρεση.
– Η τέχνη είναι μια μορφή θεραπείας, αυτογνωσίας και απελευθέρωσης;
Η τέχνη και η έκφραση μέσω αυτής είναι θεραπευτική, αφού ανοίγει ένα υπέροχο μονοπάτι αυτογνωσίας και λειτουργεί σαν ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να φέρουμε τα ταλέντα μας και την δημιουργικότητα μας στο φως. Όταν τα αναγνωρίσουμε και τα απελευθερώσουμε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σε κάθε τομέα της ζωής μας.
– Έχεις ανακαλύψει τελικά τον ανώτερο σκοπό της ζωής σου και ποιος είναι αυτός;
Έχω αρχίσει ένα συνειδητό ταξίδι που πιστεύω ότι με φέρνει όλο και πιο κοντά στο να βρω και να ακολουθήσω τον ανώτερο σκοπό της ζωής μου.
– Ανέφερε πέντε λέξεις που σε αντιπροσωπεύουν ως Ανθρώπινη Αξία και ως Στάση Ζωής …
Αγάπη, ανθρωπιά, αλήθεια, γενναιοδωρία, δημιουργία, φως.
Σωκράτη εδώ θέλω να σε ευχαριστήσω θερμά για την εκ βαθέων συζήτηση που είχαμε, να σου ευχηθώ από καρδιάς η Αγάπη και η Ευτυχία να σε συνοδεύει σε κάθε βήμα σου και σε όλα τα ταξίδια σου.
Συνέντευξη: Βασιλική Τσίγγα
